Özgüven; kişinin kendisi ile ilgili olumlu düşüncelere sahip olması, kendisini yeterli hissetmesi ve olduğu halini kabul etmesini ifade eder. Çocuklarda özgüven erken yaşam deneyimlerinden itibaren şekillenmeye başlar. Özgüvenin nasıl ve ne ölçüde gelişeceği kısmında ise çocuğun bakımverenleri ve sosyal çevresinden aldığı geri bildirimlerle yakından ilişkilidir.
Koşulsuz Sevgi
Ne yaparlarsa yapsınlar, mizaçlarından, tutumlarından, zorlayıcı olarak nitelendirdiğiniz her davranışından bağımsız, her zaman çok sevildiğini bilmek bir çocuğun özgüven geliştirmesine yönelik en güçlü temeldir. Koşullardan bağımsız olarak sevilmeye değer ve yeterli olduğunu hissetmek çocuk veya yetişkin en içten ihtiyaçlarımızdandır.
Sonucu Değil, Çabayı Takdir Etmek
Sonuca odaklanıp süreçteki çabayı görmediğimizde verdiğimiz mesaj; “başarılı olursan kabul görürsün.”dür. Bu da çocuğu yeniden deneme konusunda demotive eder. Bu da çocukta yetersizlik duygusunu pekiştirebilir. Önemli olan çocuğun kendini ortaya koymak için sarf ettiği çabadır. Çabayı takdir etmek çocuklarda özgüveni destekler.
Örneğin, bir puzzle’ı tamamladığında yüksek alkışlar, bravolar almak sanılanın aksine çocuğun özgüvenini desteklemez. Bu abartı takdirlerde artık konu çocuktan ziyade ebeveynin onayındadır. Bu tip takdirler çocukta başarısızlık korkusu gelişimine neden olabilir.
“Bu puzzleı yapmak için çok uğraştın, çok çabaladın, sen başardın” gibi bir takdirde ise övülen çabadır. Çabayı övmek özgüveni destekler.
Pozitif Sınırlar
Sınırlar çocuklara kendilerini güvende hissettirir. Sınırların olmadığı aile dinamiği içerisinde çocuk ne yapması gerektiğini, yaptığında nerede durması gerektiğini bilemez ve kendini güvende hissedemez. Tam tersi senaryoda, kuralların çok sıkı olduğu baskıcı aile ortamında ise çocuk evdeki iklim sebebiyle kendini ortaya koymaktan çekinebilir. Başarısız olmamak için görünmez olmayı seçebilirler.
Demokratik aile ortamında ise kurallar belirgindir, aile içi ilişkiler önemlidir ama aynı zamanda çocuk sorumluluklarının farkındadır. Okul öncesi dönemden itibaren yaşına uygun sorumluluklar verilmesi, tek başına bir şeyler yapılmasına izin verilmesi kendisine saygı duyulduğunu hissettirir.
Hatalara Alan Açmak
Ebeveynler çocukların zorlandığı anlarda çocuk yardım talep etmese bile çözüm önerileri sunmaya, çocuk yerine yapmaya meyil edebiliyorlar. Bu durum ev dinamiğinde sık yaşandığında ise çocuklarda zorluklar karşısına mücadele etmeyi öğrenemez. Çocuklar ilk kez yaptıkları pek çok şeyde kaliteli sonuç pek doğal olarak ortaya koyamazlar. Ebeveynin mükemmeli beklediğini hisseden çocukta ise yetersizlik hissi oluşabilir. Hatalara alan açıp çocuğa çözüm üretmesi için fırsat tanımak önemlidir.
Comments